t


ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΖΩΓΡΑΦΙΚΗ

Σχόλια γύρω από τη ζωγραφική, την τέχνη, τη σύγχρονη σκέψη


Οι επισκέπτες του δικτυακού μας τόπου θα γνωρίσουν νέες πτυχές του ελληνικού τοπίου. Θα έρθουν σε επαφή με τις καλές τέχνες, κυρίως με τη ζωγραφική & τους ζωγράφους, τους έλληνες ζωγράφους, με τα καλλιτεχνικά ρεύματα της εποχής μας...


Αναδεικνύοντας την ολιστική σημασία του ελληνικού τοπίου, την αδιάσπαστη ενότητα της μυθικής του εικόνας με την τέχνη, τη ζωγραφική, τη λογοτεχνία και την ποίηση, τη σύγχρονη σκέψη...
-----
καράβια, ζωγραφικη, τοπια, ζωγραφοι, σχολια, ελληνες ζωγραφοι, λογοτεχνια, συγχρονοι ζωγραφοι, σκεψη, θαλασσογραφίες


Δευτέρα 29 Ιανουαρίου 2018

έφυγε ο Άρης Μπερλής (1944-2018) ...

Αντίο Άρη Μπερλή...

https://yannisstavrou.blogspot.com
Γιάννης Σταύρου, Γιασεμί (λεπτομέρεια), λάδι σε καμβά

Συνέντευξη του Άρη Μπερλή στο περιοδικό LIFO:

Η μετάφραση δεν είναι μόνο να κατακτήσεις την τεχνικޏ. H μετάφραση είναι ταυτόχρονα τέχνη, μαστορική - θέλει δουλειά, πολλή δουλειά. Δεν ζωγραφίζεις έναν πίνακα με δυο πινελιές. Aκόμα και μια καλή καρέκλα δεν την φτιάχνεις στο άψε σβήσε. Πόσω μάλλον αν κάνεις λογοτεχνική μετάφραση. Θα έπρεπε λοιπόν να υπάρχουν πολύ αυστηρότεροι όροι εισαγωγής σπουδαστών καθώς και διδασκαλίας. 

Ας πάρουμε, για παράδειγμα, κάποιους φοιτητές φιλοσοφίας -πρόσεξε, όμως, με βαθύ, έντονο ενδιαφέρον για τη φιλοσοφία- που ταυτόχρονα επιθυμούν να μεταφράσουν φιλοσοφικά κείμενα. Με τέτοιους σπουδαστές και με εξειδικευμένους διδάσκοντες, θα μπορούσαμε να έχουμε πραγματικά πολύ θετικά αποτελέσματα. Αυτό μπορεί να εφαρμοστεί στη λογοτεχνία καθώς και σε άλλους κλάδους.
Στο ΕΚΕΜΕΛ δίδαξα τέσσερα χρόνια, αρκετά για να φτάσω σε αυτά τα συμπεράσματα. Διετέλεσα και για ένα σχεδόν χρόνο διευθυντής. Ήθελα να κάνω αλλαγές, αλλά οι αντικειμενικοί παράγοντες δεν βοηθούσαν. Δεν είχα ανταπόκριση ούτε απ' τους συναδέλφους. Έβλεπα ότι το υπάρχον καθεστώς μέσα σε τέσσερα χρόνια είχε αρχίσει να φθίνει.

https://yannisstavrou.blogspot.com


Γεννήθηκα στην Πάτρα, το 1944. Ήρθα στην Αθήνα, όπου σπούδασα ιατρική - δεν τέλειωσα. Εκείνη την εποχή, ήταν η εποχή του '60, δεν σκεφτόμασταν όπως τώρα, σκεφτόμασταν εντελώς διαφορετικά γιατί οι συνθήκες ήταν άλλες. Ήμασταν πιο ρομαντικοί ή πιο ασφαλείς, δεν αισθανόμασταν αυτή την ανασφάλεια που δικαιολογημένα τα παιδιά αισθάνονται σήμερα. Δεν υπήρχε ανεργία, δεν υπήρχε κορεσμός στα επαγγέλματα, ήμασταν χίπηδες. Δεν είχαμε κινητά, αυτοκίνητα, πώς να στο πω, δεν μας ένοιαζε. Δεν ήσουν τότε παρίας ή φτωχός αν δεν τα είχες αυτά. Ενώ τώρα η κόρη μου δεν μπορεί να μην τα έχει, δεν γίνεται, θα μπει στο περιθώριο.
Ήταν άλλες εποχές, όταν εγώ ήμουν έφηβος, μιλάμε για τη δεκαετία των Beatles, του Γκίνσμπεργκ. Δεν είχα σαφή προσανατολισμό στη λογοτεχνία - παρ' όλο που μετέφραζα ήδη από 13 ετών, γιατί μου άρεσε πολύ, δεν σκεφτόμουν από νωρίς να σπουδάσω λογοτεχνία. Όταν πήγα στην Αγγλία, είχε ωριμάσει η πρόθεσή μου να κάνω λογοτεχνία, μα ούτε εκεί σπούδασα, διότι δεν μου άρεσε το πανεπιστήμιο ως θεσμός. Ήμασταν dropouts τότε, πολλοί. Τώρα δεν υπάρχουν dropouts. Για μας το dropping out of the university ήταν πολιτική πράξη. Δεν μας ικανοποιούσε η θεσμοθετημένη εκπαίδευση. Διαβάζαμε άλλα πράγματα, τα οποία πιστεύαμε ότι είναι πιο απελευθερωτικά, πιο ενδιαφέροντα. Είχαμε πολιτικές απόψεις, ήμασταν αριστεροί.
Δεν έχω τυπικούς τίτλους. Κι αισθάνομαι υπερήφανος γι' αυτό, ότι χωρίς τυπικούς τίτλους είμαι αυτό που είμαι. Φυσικά, δεν θεωρώ τον εαυτό μου παράδειγμα προς μίμηση για τα σύγχρονα παιδιά, διότι έχουν αλλάξει εντελώς οι συνθήκες. Δεν είναι πια η εποχή που ένας αυτοδίδακτος μπορεί να σταθεί και να ευδοκιμήσει. Ενώ εκείνες οι εποχές ευνοούσαν τους αυτοδίδακτους. Τότε ήταν πολύ πιο χαλαρά, πολύ πιο ελεύθερα· η προσωπική ικανότητα μπορούσε να καλλιεργηθεί και να εκτιμηθεί ιδιαίτερα - κι απ' αυτό δεν έχω παράπονο. Αλλά αυτό δεν θα το συνιστούσα πια, ούτε στην κόρη μου ούτε στα νέα παιδιά, τα οποία δεν φταίνε βέβαια, αλλά αλλάξανε όλα τα πράγματα, τα πάντα.

Ζούμε σ' εντελώς άλλη εποχή. Είναι πολύ σκληρή εποχή. Ειδικά για τα παιδιά. Αν σκεφτείς μόνο το τι τραβάνε για να περάσουν στο πανεπιστήμιο. Χάνουν τα εφηβικά τους χρόνια, ιδρώνοντας μες στα φροντιστήρια για να περάσουν σε πανεπιστήμια τα οποία δεν παρέχουν σωστά εφόδια. Ειδικά στις ανθρωπιστικές σπουδές. Και γνωρίζουν πια τα ίδια τα παιδιά ότι τα πτυχία που θα πάρουν θα είναι υποβαθμισμένα σε σχέση με πτυχία του εξωτερικού. Εξού και όλη αυτή η ανησυχία κι όλη αυτή η ανασφάλεια και τα συλλαλητήρια και οι διαμαρτυρίες, όλα προέρχονται -και είναι απολύτως δικαιολογημένα- απ' την ανασφάλεια που έχουν.

Είμαι πολύ απαισιόδοξος για την κατάσταση των πραγμάτων.Αλλά αυτό σιγά σιγά δεν θα είναι πια δική μου ευθύνη, εγώ θ' αποχωρήσω. Όχι, δεν βιάζομαι. Όχι, καθόλου. Είμαι ακόμα ενεργός. Αλλά θα πρέπει οι νέοι να αναλάβουν σιγά σιγά τις ευθύνες τους, δηλαδή τις πολιτικές, εν προκειμένω, ευθύνες. Όχι κομματικές, εννοώ βαθύτατα πολιτικές. Ν' αλλάξουν κάποια πράγματα. Κάποια πράγματα πρέπει ν' αλλάξουν. Το ξέρουμε όλοι ότι πρέπει ν' αλλάξουν. Μόνο που τα παιδιά, επειδή ακριβώς δεν έχουν καθόλου προσωπικό χρόνο να σκεφτούν, ν' αναζητήσουν, έχουν πέσει σ' αυτή την πολιτική αδράνεια.

Επέστρεψα στην Αθήνα με την πτώση της χούντας. Ξεκίνησα με τη μετάφραση των ποιημάτων του Άλλεν Γκίνσμπεργκ, με τον οποίo είχα και αλληλογραφία τότε. Τον συνάντησα αργότερα, όταν ήρθε εδώ, πριν από δέκα χρόνια περίπου. Αυτός με αναζήτησε -διότι δεν είχαμε ποτέ συναντηθεί- και τον γνώρισα γέρο πια και πολύ ευπαθή. Μετά από δυο χρόνια πέθανε, ήταν ήδη άρρωστος. Ήταν μεγάλη επιτυχία αυτό το βιβλίο τότε, πολύ μεγάλη, τεράστια επιτυχία. Έγινε best seller, μέσα σε 2 μήνες εξαντλήθηκαν 3.000 αντίτυπα. Ήταν διψασμένοι οι νέοι - ακριβώς μετά τη χούντα· είχαν ακουστά για την ποίηση των beat και για τον Γκίνσμπεργκ κι ήταν πραγματικά διψασμένοι γι' αυτό το άλλο πράγμα, το οποίο δεν γνώριζαν.
Ύστερα έφυγα απ' αυτού του είδους τα βιβλία και τα διαβάσματα, πήγα σε άλλα, εντελώς διαφορετικά. Μετά από μια περίοδο όχι τόσο παραγωγική αλλά άκρως εποικοδομητική, περίοδο μελέτης, με κέρδισε ο μοντερνισμός: Βιρτζίνια Γουλφ, Τζέιμς Τζόις, Γουίλλιαμ Φώκνερ, Φραντς Κάφκα, Σάμιουελ Μπέκετ. Το κίνημα του μοντερνισμού ήταν πολύ σπουδαίο κίνημα στην πεζογραφία. Ήταν μια πολύ μεγάλη επανάσταση στην παγκόσμια λογοτεχνία, κατά την οποία οι παλαιοί τρόποι ξεπεράστηκαν. Έχουμε εδώ μια ρήξη με την παλαιά μυθιστοριογραφία, σε βαθμό που ποτέ πριν δεν είχε ξαναγίνει. Κατά καιρούς σ' όλη την ιστορία της λογοτεχνίας είχαμε κάποιες -ας πούμε- αλλαγές, διαφοροποιήσεις, εξελίξεις. Αλλά εδώ η ρήξη ήταν πολύ έντονη κι είχε σχέση με το νέο αιώνα, τον 20ό αιώνα, είχε σχέση με τον Πρώτο Παγκόσμιο Πόλεμο και με το μεγάλο πεσιμισμό που επικράτησε, λόγω των καταστροφών και των θανάτων.

Οπωσδήποτε, δεν είναι απαραίτητη η θεωρία για να είναι κανείς καλός μεταφραστής. Τις περισσότερες φορές θα διαπιστώσεις ότι η θεωρία μιλάει για πράγματα τα οποία έχεις συναντήσει και αντιμετωπίσει στη μεταφραστική διαδικασία. Η θεωρία δεν κάνει τον καλό μεταφραστή. Δεν αποκλείεται, μάλιστα, κάποιες φορές να τον παγιδεύει. Γι' αυτό χρειάζεται να είσαι σ' εγρήγορση· να μην παγιδευτείς στα σχήματα, να έχεις εμπιστοσύνη στις δυνατότητές σου και να δουλεύεις πολύ, αυτό είναι το πιο σημαντικό, η διαρκής άσκηση.

Η θεωρία της μετάφρασης προσπαθεί να βρει τύπους, νόμους, κανόνες τού τι τελείται σ' ένα κείμενο που μεταφέρεται από τη μια γλώσσα στην άλλη κι όχι τού πώς μεταφράζεις. Γιατί κάτι τελείται, ανεξαρτήτως του μεταφραστή. Κι αυτό είναι καθαρά θέμα γλώσσας: πώς και τι παθαίνουν τα κείμενα από τη μια γλώσσα στην άλλη. Και παθαίνουν πολλά πράγματα. Μπαίνουν σ' ένα εντελώς άλλο γραμματικό, φωνολογικό, συντακτικό σύμπαν, σε μιαν άλλη γλώσσα. Οι γλώσσες δεν συμπίπτουν, έχουν διαφορετικές γραμματικές κατηγορίες. Βέβαια στις ευρωπαϊκές γλώσσες πολλά πράγματα συμπίπτουν, ενώ σε κάποιες άλλες τα συστήματα είναι εντελώς διαφορετικά. Παρ' όλα αυτά, ακόμα και στις συγγενείς γλώσσες υπάρχουν διαφορές. Ακόμα και στα πιο απλά πράγματα μπορεί να συναντήσεις διαφορές. Οι υποδηλώσεις της αγγλικής λέξης «bread» είναι διαφορετικές από αυτές της λέξης «ψωμί». Το μετάφρασμα είναι σαν πρωτότυπο κείμενο σε μια νέα γλώσσα. Βεβαίως διατηρεί σχέση με το πρωτότυπο, αλλά ταυτόχρονα είναι κείμενο αυτοτελές.

Όχι, δεν θα έλεγα τόσο εύκολα ότι ο μεταφραστής είναι δημιουργός όπως ο συγγραφέας, διότι ακολουθεί οδηγίες, δεν κάνει ό,τι θέλει, είναι δεμένος χειροπόδαρα. Ακολουθεί τις οδηγίες που βρίσκονται πίσω απ' τις γραμμές του κειμένου. Το πρωτότυπο κείμενο λειτουργεί σαν κείμενο οδηγιών. Δηλαδή ο τρόπος που είναι γραμμένο σου δίνει οδηγίες, τις οποίες οφείλεις ν' αποκωδικοποιήσεις και ν' ακολουθήσεις -κι αυτό γίνεται αυτόματα- για να φτιάξεις ένα άλλο κείμενο σε μια άλλη γλώσσα. Αυτό φαίνεται καθαρά αν μεταφράσει κανείς έμμετρη ποίηση με ομοιοκαταληξία. Το ίδιο είναι με όλα τα κείμενα, αλλά δεν είναι πάντα φανερό. Στην έμμετρη ποίηση είναι απλώς πολύ πιο φανερό. Αλλά γίνεται το ίδιο με κάθε κείμενο. Δεν είναι συνειδητό τις περισσότερες φορές, κυρίως όταν μεταφράζεις πεζό και μάλιστα πεζό της ρεαλιστικής γραφής, του οποίου οι μεταφορές δεν είναι τόσο έντονες, όπως είναι στην ποίηση.

Όλοι οι συγγραφείς που μετέφρασα μ' έχουν επηρεάσει, αλλά όχι, δεν νομίζω ότι ταυτίζομαι με κάποιον. Πιο πολύ επηρεάστηκα από τις γυναίκες: την Έμιλι Μπροντέ, τη Βιρτζίνια Γουλφ. Αλλά βέβαια και ο Τζόις, ο Μπέκετ, ο Τζόζεφ Κόνραντ. Φυσικά και άλλοι - και Έλληνες: ο Καβάφης, ο Ελύτης, όχι τόσο ο Σεφέρης.

Υπάρχουν ορισμένα σύγχρονα έργα τα οποία είναι πολύ αξιόλογα, αλλά δεν θα έλεγα ότι είμαι φανατικός αναγνώστης κάποιου νεότερου συγγραφέα, είμαι ολίγον συντηρητικός. Γιατί, για να επανέλθω σ' αυτό που λέγαμε στην αρχή, πιστεύω ότι η υπόθεση της λογοτεχνίας έχει λήξει, κι όλα πια είναι απλώς μιμήσεις κι ανακυκλώσεις παραδομένου υλικού. Ναι, σύμφωνοι, όλα έχουν ειπωθεί ευθύς εξαρχής από τον Όμηρο και τους τραγικούς και παρ' όλα αυτά δεν έκλεισε η λογοτεχνία. Αλλά οι μοντερνιστές μίλησαν μ' έναν εντελώς άλλον τρόπο, με άλλη φωνή, χρησιμοποίησαν άλλες μορφές. Και δεν πρέπει να νομίζουμε ότι οι μορφές είναι ανεξάντλητες, δεν είναι - κάποτε εξαντλούνται. Όπως εξαντλούνται και οι πολιτισμικές πηγές γενικότερα και δεν περπατάει άλλο το πράγμα. Σιγά σιγά έχουμε απομιμήσεις, ανακυκλώσεις, ώσπου σταδιακά σταματάει κι αυτό, στερεύουν όλα. Κάτι άλλο μπορεί να βγει. Μπορεί να βγουν κι άλλες μορφές τέχνης. Δεν είμαι προφήτης. Και δεν με αφορά. Είναι θέμα των επερχόμενων γενιών. Αλλά η άποψή μου είναι ότι οι μορφές εξαντλούνται, ήδη έχουν εξαντληθεί. Όπως έγινε και με την κλασική μουσική, έκανε τον κύκλο της. Το ίδιο συμβαίνει σε όλα. Η γλώσσα είναι ένας ζωντανός οργανισμός, εξελίσσεται και διαμορφώνεται.

Η μετάφραση παίζει πολύ σημαντικό και μάλιστα πολύ θετικό ρόλο, διότι εισάγει στη γλώσσα άλλα περιεχόμενα, τα οποία λόγω της μετάφρασης ελληνοποιούνται. Λέγοντας ότι εισάγει περιεχόμενα, εννοώ -με την ευρεία έννοια- ότι εισάγει ευαισθησίες, συγκινήσεις, μορφές που η δική μας λογοτεχνία δεν καλλιέργησε. Εμείς δεν είχαμε μοντερνιστές. Όταν λοιπόν μεταφράζεις Γουλφ αναγκάζεσαι να πλουτίσεις την ελληνική γλώσσα με περιεχόμενα, μορφές κι ευαισθησίες που δεν υπήρχαν και τις οποίες αποτυπώνεις πια στη δική σου γλώσσα. Απ' αυτή την πλευρά είναι πολύ σπουδαία η δουλειά της μετάφρασης.
Αν έχεις να μεταφράσεις ένα επιστημονικό κείμενο -κι εκεί είναι σπουδαία δουλειά- μεταφράζεις τα περιεχόμενα, το content, ιδέες, σκέψεις, συμπεράσματα.
Στη λογοτεχνία είναι πολύ βαθύτερο κι ευρύτερο, γιατί μεταφράζεις και τον τρόπο. Απομιμείσαι στη δική σου γλώσσα τρόπους άλλης ευαισθησίας, οι οποίοι τρόποι δεν υπήρχαν πριν στη γλώσσα σου και τους δημιουργείς κατά κάποιον τρόπο εσύ εξαρχής, τους φτιάχνεις, πλουτίζεις τη γλώσσα. Η ελληνική γλώσσα δεν τείνει στη φθορά. Αυτά τα λένε διάφοροι πολύ συντηρητικοί κύκλοι, οι οποίοι φοβούνται κάθε εξέλιξη, φοβούνται τη χρήση ξένων λέξεων. Αυτά είναι γλωσσαμυντορικές τάσεις, τις οποίες δεν συμμερίζομαι καθόλου. Μπορεί κι εμένα να μη μ' αρέσει πολλές φορές η διάλεκτος κάποιων νέων, αλλά δεν είναι δική μου δουλειά να κρίνω και να πω ότι η γλώσσα είναι σε έκπτωση, όχι. Το θεωρώ λάθος αυτό και το θεωρεί λάθος κι η επίσημη γλωσσολογία.
Μια ζωντανή γλώσσα συνεχώς αλλάζει. Βρίσκεται διαρκώς σ' ένα μεταβατικό στάδιο. Αν ήταν να μιλάμε όλοι σωστά ελληνικά, θα πάγωνε η γλώσσα, θα ήταν νεκρή. Ξέρουν οι νέοι, βγάζουν καταπληκτικές χρήσεις, μερικές βέβαια δεν είναι και τόσο εύστοχες, αλλά οι περισσότερες είναι ωραιότατες - κι αυτές σταδιακά αφομοιώνονται και ενσωματώνονται στην καθομιλουμένη γλώσσα.

Δεν είναι ότι είμαι αισιόδοξος. Η γλώσσα απειλείται πράγματι,αλλά απειλείται από άλλα πράγματα: τηλεόραση, mass media. Ο λόγος έχει υποχωρήσει μπροστά στην εικόνα. Βέβαια, αυτό είναι κάτι που φοβάμαι, αλλά δεν θα μπορούσα να πω ότι οπωσδήποτε αυτό προοιωνίζεται ένα μέλλον όπου ο λόγος, η γλώσσα, δεν θα υπάρχει. Δεν ξέρω τι θα γίνει αύριο. Αλλά φοβάμαι ότι υπάρχουν κίνδυνοι, λόγω αυτού του βομβαρδισμού που υφιστάμεθα από εικόνες, να πέσει η γλώσσα σε κάποιου είδους αχρησία, όχι απόλυτη, σχετική.
Έπειτα μην ξεχνάς ότι η εικόνα αποθαρρύνει κατά κάποιον τρόπο τους νέους απ' το να διαβάζουν. Αλλά κι εκεί ακόμα έχω πάλι τις αμφιβολίες μου, γιατί βλέπω ότι βγαίνουν πολλά βιβλία, πάρα πολλά βιβλία. Άρα υπάρχει κάποιο αναγνωστικό κοινό. Παρ' όλο που έχω κάποιους φόβους, δεν είμαι κατηγορηματικός. Δεν ξέρω αν μπορούμε να αισιοδοξούμε ή αν είναι προτιμότερο να παραμείνουμε επιφυλακτικοί. Ας περιμένουμε, ας αφήσουμε το χρόνο να δώσει την ευκαιρία στα πράγματα να κατασταλάξουν κι ας δούμε τότε τι θα βγει.

Πηγή: http://www.lifo.gr/articles/obituaries/178245/aris-mperlis-1944-2018-i-zoi-moy-kai-ta-pisteyo-moy

Κυριακή 28 Ιανουαρίου 2018

σε κείνο ακριβώς το ασήμαντο...

.. Όσο πλησιάζουμε τον θάνατο, τόσο περισσότερο στρέφουμε το βλέμμα μας στη γη. Όχι γενικά στη γη, αλλά σε κείνο ακριβώς το ασήμαντο αλλά τόσο αγαπημένο, τόσο νοσταλγημένο κομμάτι γης όπου περάσαμε τα παιδικά μας χρόνια. Και που παραμένει προφυλαγμένο στη μνήμη, γιατί εκεί ξεκίνησε η σκληρή μαθητεία. 
Με θλίψη ξαναφέρνω στο μυαλό μου αυτό το απώτατο και μακρυνό σύμπαν, το συμπυκνωμένο τώρα σ΄ένα πρόσωπο, μια μικρή πλατεία, ένα δρόμο...
Ερνέστο Σάμπατο
Πριν το Τέλος 
(απόσπασμα-μετ. Αγγελική Βασιλάκου)

https://yannisstavrou.blogspot.com
Γιάννης Σταύρου, Εργοστάσιο ΦΙΞ, Θεσσαλονίκη, λάδι σε καμβά

Δευτέρα 22 Ιανουαρίου 2018

σα νόμισμα στο φεγγαρόφωτο...

Βυθίστηκε λοιπόν στη μνήμη του, που του φάνηκε απύθμενη και κατάφερε ν’ ανασύρει από αυτή του τη σκοτοδίνη, τη χαμένη του ανάμνηση, που έλαμπε σα νόμισμα στο φεγγαρόφωτο, ίσως γιατί δεν την είχε ποτέ αντικρίσει άλλη φορά εκτός, μπορεί, μέσα σε κάποιο όνειρο...

https://yannisstavrou.blogspot.com
Γιάννης Σταύρου, Γαλατάς, λάδι σε καμβά

Χόρχε Λουίς Μπόρχες
Ο δημιουργός
(απόσπασμα)

.. Σιγά-σιγά, το σύμπαν μ’ όλη του την ομορφιά, άρχισε να τον εγκαταλείπει. Μια καταχνιά επίμονη σκοτείνιαζε τις γραμμές του χεριού του, η νύχτα απογυμνώθηκε από τα αστέρια της, το έδαφος έγινε λιγότερο σταθερό κάτω από τα βήματά του. Όλα απομακρύνονταν και συγχέονταν. Όταν κατάλαβε πως άρχισε να τυφλώνεται, έκλαψε. Η στωική εγκαρτέρηση δεν είχε ακόμα ανακαλυφθεί κι ο Έκτορας μπορούσε να το βάλει στα πόδια χωρίς να ντροπιαστεί. «Δεν πρόκειται» ένιωσε «ούτε τον ουρανό να ξαναδώ, γεμάτο με το μυθολογικό του δέος, ούτε τούτο το πρόσωπο που θα το μεταμορφώσουν τα χρόνια». Μέρες και νύχτες πέρασαν πάνω από την απελπισμένη σάρκα του. Ύστερα, ξυπνώντας ένα πρωί, κοίταξε (χωρίς φόβο πια) τα συγκεχυμένα πράγματα που τον τριγύριζαν. Ένιωσε ανεξήγητα, έτσι όπως αναγνωρίζει κανείς μια μελωδία ή μια φωνή, πως όλα αυτά του είχανε ξανασυμβεί και τα ’χε αντικρίσει έντρομος αλλά ταυτόχρονα και με χαρά, με ελπίδα και περιέργεια. Βυθίστηκε λοιπόν στη μνήμη του, που του φάνηκε απύθμενη και κατάφερε ν’ ανασύρει από αυτή του τη σκοτοδίνη, τη χαμένη του ανάμνηση, που έλαμπε σα νόμισμα στο φεγγαρόφωτο, ίσως γιατί δεν την είχε ποτέ αντικρίσει άλλη φορά εκτός, μπορεί, μέσα σε κάποιο όνειρο...
*
.. Το κατάλαβε μαζί με το τελικό σκοτάδι. Σ’ αυτή τη νύχτα που κατέβαιναν τώρα τα θνητά μάτια του, τον περίμενε ο έρωτας κι ο κίνδυνος μαζί, ο Άρης και η Αφροδίτη, γιατί διαισθανόταν κιόλας –επειδή είχε αρχίσει ήδη να τον τριγυρίζει – κάποιαν υπόνοια για δόξες και εξάμετρα, μια αίσθηση ανθρώπων που υπερασπίζονται ένα ναό που οι θεοί δεν πρόκειται να σώσουν και για καράβια μαύρα που γυρεύουν στις θάλασσες ένα αγαπημένο νησί, μια νύξη για Ιλιάδες και Οδύσσειες που του ’χε η μοίρα του να δημιουργήσει και να τις αφήσει κληρονομιά, ν’ αντηχούν μέσα στην κοίλη μνήμη των ανθρώπων. Όλα αυτά τα ξέρουμε, δεν ξέρουμε μονάχα το τι ένιωσε καθώς βυθιζόταν στο απόλυτο σκοτάδι...

(Μετ. Δενέγρης Τάσος Γ., Καλοκύρης Δημήτρης)

Παρασκευή 19 Ιανουαρίου 2018

αδιαπέραστα μονοπάτια...

Όταν το φεγγάρι ανατέλλει
η θάλασσα σκεπάζει τη γη
κι η καρδιά νιώθει
σαν ένα νησί στην απεραντοσύνη...


https://yannsstavrou.blogspot.com
Γιάννης Σταύρου, Ανατολή σελήνης, λάδι σε καμβά

Φεντερίκο Γκαρσία Λόρκα
Όταν το φεγγάρι ανατέλλει...

Όταν το φεγγάρι ανατέλλει
οι καμπάνες χάνονται
κι εμφανίζονται
αδιαπέραστα μονοπάτια.

Όταν το φεγγάρι ανατέλλει
η θάλασσα σκεπάζει τη γη
κι η καρδιά νιώθει
σαν ένα νησί στην απεραντοσύνη.

Κανείς δε τρώει πορτοκάλια
τη πανσέληνο.
Πρέπει μόνο
κρύα πράσινα φρούτα.

Όταν το φεγγάρι ανατέλλει
με εκατό ίδια πρόσωπα
τα ασημένια νομίσματα
κλαίνε στη τσέπη.

Κυριακή 14 Ιανουαρίου 2018

Τι θλιβερός χειμώνας...

Τι θλιβερός χειμώνας, Θε μου! Τι θλιβερός χειμώνας! Ένα πορτοκαλί μεσοφόρι κρέμεται, ένα ροζ ξεσκονόπανο και βρέχει. Ένας γέρος κοιτάζει μες’ απ’ το τζάμι. Ένα ξερό δέντρο, ένα φως αναμμένο...

https://yannisstavrou.blogspot.com
Γιάννης Σταύρου, Χειμωνιάτικο απόγευμα, Θεσσαλονίκη, λάδι σε καμβά

Μίλτος Σαχτούρης
Φθινόπωρο

Τι γυρεύει το κορίτσι
στο σκοτάδι της καρέκλας;
γρήγορα
καθώς νυχτώνει το φθινόπωρο
γδύνεται
με σύννεφα μπροστά στα μάτια
με τη βροχή μεσ’ στο κεφάλι
με τη βελόνα στην καρδιά
βγάζει τις κάλτσες
βγάζει τα λουλούδια
πετάει το φωτοστέφανο

έξω τα φύλλα του καιρού
βάφονται στο αίμα

Πορτοκαλιά

Τι θλιβερός χειμώνας, Θε μου! Τι θλιβερός χειμώνας! Ένα πορτοκαλί μεσοφόρι κρέμεται, ένα ροζ ξεσκονόπανο και βρέχει. Ένας γέρος κοιτάζει μες’ απ’ το τζάμι. Ένα ξερό δέντρο, ένα φως αναμμένο χρώμα πορτοκαλιού. Ένα δέντρο με πορτοκάλια πιο πέρα. Και το κορίτσι αναποδογυρισμένο και το φλιτζάνι σπασμένο κι όλοι, Θε μου, να κλαίνε να κλαίνε να κλαίνε
Κι ύστερα χρήματα χρήματα χρήματα πολλά
Τι θλιβερός χειμώνας, Θε μου! Τι θλιβερός χειμώνας, Θε μου!
Τι θλιβερός χειμώνας

Πέμπτη 11 Ιανουαρίου 2018

Και πάλι, σίμωσε της θύμησης η ώρα...

Αλλά εδώ, εδώ που στάθηκα τριακόσιες ώρες
Μα δεν ξεκλείδωσαν για μένα ποτέ οι βαριές οι πόρτες.
Γιατί ακόμα και στον μακάριο θάνατο θέλω για πάντα να μείνει
Ο ορυμαγδός από τις κλούβες της αστυνομίας μες στη μνήμη
Απ’ το σφράγισμα της πόρτας, ο κρότος, το μπουμπουνητό...


https://yannisstavrou.blogspot.com
Γιάννης Σταύρου, Μαύρο καράβι, λάδι σε καμβά

Άννα Αχμάτοβα
Ποιήματα
(εκδ. Μικρή Άρκτος)

Επίλογος
Ι

Κι έμαθα πώς συρρικνώνονται τα πρόσωπα
Πώς ο τρόμος ελλοχεύει κάτω από τις βλεφαρίδες
Και πώς η οδύνη γράφει με σφηνοειδείς χαρακτήρες
Τραχιές γραμμές τα μάγουλα,
Πώς κατάμαυρα ή ξανθά δαχτυλίδια τα μαλλιά
Μονομιάς καλύπτονται απ’ ασημένια σκόνη,
Και σβήνει το χαμόγελό μου στα πειθήνιά μου χείλη
Κι ο φόβος, είναι νεκρικός, θροΐζει στο σβησμένο μου γελάκι.
Και για μένα δεν προσεύχομαι μοναχά,
Αλλά για όλους, αυτούς που στάθηκαν μαζί μου στη σειρά
Στη ζέστα του Ιούλη, στο ψύχος του χειμώνα
Κάτω από τον τόσο κόκκινο, τον τοίχο, κι αθώρητο ακόμα.

II
Και πάλι, σίμωσε της θύμησης η ώρα
Σας βλέπω, σας αισθάνομαι και σας ακούω τώρα:
Κι εκείνη που σχεδόν στο τέλος είχαν σύρει,
Κι εκείνη που ποτέ ξανά τη γη της θα πατήσει,
Κι εκείνη που είπε σείοντας τ’ ωραίο της κεφάλι:
«Το να επιστρέφω πάλι εδώ, σπίτι επιστρέφω πάλι».
Να τις φωνάξω ήθελα με τα ονόματά τους
Μα οι λίστες έχουνε χαθεί με τ’ αναφορικά τους.
Και έχω υφάνει για όλες τους μαντήλι που είν’ φαρδύ
Απ’ τις φτωχές τις λέξεις τους, που άκουσα εκεί.
Πάντα και οπουδήποτε θα τις αναθυμούμαι
Δεν πρόκειται απ’ τη μνήμη μου αυτές να ξεχαστούνε
Και αν το εξαντλημένο μου μού το φιμώσουν στόμα
Μ’ αυτό που ξεφωνίζουν εκατό λαού εκατομμύρια ακόμα
Τότε στη μνήμη τους εμέ
Παραμονή επετείου μου ίσως με θυμηθούνε
Κι αν κάποιοι αποφασίσουνε για εμένα να στήσουν
Στη χώρα αυτή μια προτομή τιμή για να μου δείξουν
Σε τέτοιο πανηγύρι συναινώ
Μα βάζω όρο αυτόν εδώ - να στέκει
Όχι στη Μαύρη Θάλασσα π’ αντίκρισα το φως-
Γι’ αυτή κάθε συναίσθημα χαμένο εντελώς,
Ούτε στους κήπους του τσάρου, στην απόμακρη γωνιά
Εκεί που με γυρεύει μια πένθιμη σκιά,
Αλλά εδώ, εδώ που στάθηκα τριακόσιες ώρες
Μα δεν ξεκλείδωσαν για μένα ποτέ οι βαριές οι πόρτες.
Γιατί ακόμα και στον μακάριο θάνατο θέλω για πάντα να μείνει
Ο ορυμαγδός από τις κλούβες της αστυνομίας μες στη μνήμη
Απ’ το σφράγισμα της πόρτας, ο κρότος, το μπουμπουνητό
Και το σαν πληγωμένου ζώου της γριάς γυναίκας, το ουρλιαχτό.
Κι από τ’ ασάλευτα, τα χάλκινα, τα τσίνορα μου,
Ας κυλούν σαν χιόνι που λιώνει τα δάκρυα μου
Κι ας γουργουρίζει ένα περιστέρι της φυλακής πέρα μακριά,
Και ας ταξιδεύουν τα πλοία στον Νέβα βουβά.

Μάρτιος 1940

(απόδοση: Γιάννης Αντιόχου)

Σάββατο 6 Ιανουαρίου 2018

Πρέπει να είναι κανείς ελαφρός σαν πουλί και όχι σαν φτερό...

Η δημιουργία εμπεριέχει τη ρήξη. Στην απαρχή του κόσμου, δύο πράξεις, αυτή του δημιουργού, κι εκείνη του δημιουργήματος ο ένας εγκαθιδρύει το Νόμο, ο άλλος...την ελευθερία.

https://yannisstavrou.blogspot.com
Γιάννης Σταύρου, Πορτρέτο νέας γυναίκας, λάδι σε καμβά (λεπτομέρεια)

Πωλ Βαλερύ
Σκέψεις και αφορισμοί
(μετ. Αλέξανδρος Βέλιος - αποσπάσματα)

Ο κυκλώνας μπορεί να ισοπεδώσει μια πόλη, αλλά δεν μπορεί ν' ανοίξει ένα γράμμα ή να λύσει τον κόμπο αυτόν.

Το Εγώ αποφεύγει κάθε δημιούργημα. Οπισθοδρομεί από άρνηση σε άρνηση. θα μπορούσαμε να ονομάσουμε "Σύμπαν" το σύνολο των πραγμάτων στα οποία το Εγώ αρνείται ν' αναγνωρίσει τον εαυτό του.

Η δημιουργία εμπεριέχει τη ρήξη. Στην απαρχή του κόσμου, δύο πράξεις, αυτή του δημιουργού, κι εκείνη του δημιουργήματος ο ένας εγκαθιδρύει το Νόμο, ο άλλος...την ελευθερία.

Η συνείδηση απεχθάνεται το κενό.

Τα ωραία τέκνα είναι τέκνα της μορφής τους, η οποία γεννιέται πριν από αυτά.

Ορισμένα έργα δημιουργούνται για το κοινό τους, ορισμένα άλλα δημιουργούν το δικό τους κοινό.

Το παρακάναμε περιορίζοντας τη γνώση της γλώσσας στην απλή μνήμη. το να καθίσταται η ορθογραφία σημάδι κουλτούρας είναι σημείο των καιρών και δείγμα ανοησίας.

Οι εντυπώσεις ενός πιθήκου θα είχαν μεγάλη λογοτεχνική αξία - σήμερα . Κι αν ο πίθηκος τις υπέγραφε με ανθρώπινο όνομα, θα τον περνούσαν για ιδιοφυΐα.

Οι μεγάλοι άνδρες πεθαίνουν δύο φορές, μια φορα ως άνδρες και μια φορά ως μεγάλοι.

Δεν υπάρχει αλήθεια χωρίς πάθος, χωρίς λάθος. Θέλω να πω, κατακτά κανείς την αλήθεια μόνο παθιασμένα.

Ο αριθμός των εχθρών μας αυξάνεται στο βαθμό που αυξάνεται η σπουδαιότητα μας - το ίδιο συμβαίνει και με τον αριθμό των φίλων μας.

Ό,τι είναι ωραίο, ηρωικό, μεγαλόπρεπο, είναι κατ' ουσίαν σκοτεινό, ακατανόητο. Ό,τι είναι μεγάλο πρέπει να είναι απρόσμενο.

Το ελεύθερο πνεύμα απεχθάνεται τον ανταγωνισμό. Παίρνει το μέρος του αντιπάλου του.

Ο ειλικρινής φίλος. Ποιός θα τολμήσει να πει στο φίλο του: σε είχα εντελώς ξεχάσει.

Το εναργές πνεύμα δίνει στους άλλους να καταλάβουν ο,τι αυτό δεν καταλαβαίνει.

Οι ανόητοι θεωρούν ότι το ν' αστειεύεσαι σημαίνει πως δεν είσαι σοβαρός κι ότι ένα παιχνίδι με τις λέξεις δεν αποτελεί απάντηση. Πού οφείλεται αυτή τους η πεποίθηση; Στο γεγονός ότι τους συμφέρει να είναι έτσι τα πράγματα. είναι ζήτημα υψηλής σημασίας, απ' αυτό εξαρτάται η οντότητα τους.

Αγάπη σημαίνει να αισθάνεσαι πως παρά τη θέληση σου παραχώρησες στον άλλο ό,τι ήταν μόνο για σένα.

Κάνε ό,τι θέλεις αν μπορείς να το υποστείς επ' άπειρο.

Είναι αδύνατο να κατανοείς και να τιμωρείς ταυτόχρονα.

Πρέπει να είναι κανείς ελαφρός σαν πουλί και όχι σαν φτερό..

Τρίτη 2 Ιανουαρίου 2018

Ας ξεκουνάγαμε τη βάρκα...

Αναπνέουμε το ίδιο σκοτάδι κι όμως ο καθένας αλλιώς παραπατά...

https://yannisstavrou.blogspot.com
Γιάννης Σταύρου, Κυριακάτικος περίπατος, Θεσσαλονίκη, λάδι σε καμβά

Ζοζέ Σαραμάγκου
Περί τυφλότητας 
(απόσπασμα)

Υπάρχει άραγε εξουσία, είπε ο πρώτος τυφλός. Δεν φαντάζομαι, αλλά και να υπάρχει, θα είναι μια εξουσία τυφλών που θέλουν να κυβερνούν τυφλούς, σαν να λέμε το τίποτα θέλει να οργανώσει το τίποτα.
*
Αναπνέουμε το ίδιο σκοτάδι κι όμως ο καθένας αλλιώς παραπατά, άλλα βήματα βρε αδερφέ και καλά κάνει, αλλά γιατί τόσο εξόφθαλμα να στερούμαστε προσανατολισμού.
*
Γιατί να έχουμε προσανατολισμό θα με ρωτήσετε και καλά θα κάνετε. Έτσι για αλλαγή, να πούμε ότι η βάρκα θα πάει παρακάτω, που σηκωθήκαμε όλοι όρθιοι και κινούμαστε σε πορείες αντίθετες και πώς να κάνει δουλειά ο βαρκάρης κι αυτός τυφλός είναι ο έρμος.
*
Και δε μιλώ για πρωθυπουργό στο όνομα του βαρκάρη, γιατί ο βαρκάρης ξέρει τουλάχιστον ένα κουπί να το πιάνει, με αυτό βγάζει το ψωμί του, μ’αυτό και την κυρά του.
*
Ας ξεκουνάγαμε τη βάρκα, έστω δύο λεύγες παρακεί, να αλλάξουμε νερά και παραστάσεις, να κατουρήσουμε κι αλλού κι ας επιστρέψουμε μετά πίσω στο μόλο, ούτως ή άλλως το σκοινί μας βγήκε λίγο , βάρκα κι αυτή με περιλαίμιο σκύλου, σαν και αυτούς που οδηγούν κάποιους τυφλούς.
*
Σε μια χώρα – συγχωρέστε μου τη λέξη για άλλη μια φορά – όπου οι τυφλοί πολλαπλασιάζονται όσο δίνονται συντάξεις αναπηρίας και κατορθώνουν οι τυφλοί να 'χουν δυο μάτια αετίσια κάθε που στέκονται ουρά να την τσεπώσουν, χάθηκε να τσοντάρουμε να πάρουμε και λίγο σκοινί παραπάνω για τη βάρκα ;